Çopanlariýmek üçin ulanylýan iki meňzeş taýakdyr. Ilki Hytaýda ulanyldy, soň bolsa dünýäniň beýleki ugurlary bilen tanyşdyryldy. Çopanlar Hytaý medeniýetinde möhüm ähmiýete eýe bolup, "Gündogar siwilizasiýasy" adyna eýe.
Aşakda hytaý çopanlary hakda bilmeli ýedi zat bar.
1. Çopanlar haçan oýlanyp tapyldy?
Oýlap tapmazdan ozaltaýajyklar, Hytaýlylar nahar iýmek üçin ellerini ulandylar. Hytaýlylar ulanyp başladylartaýajyklartakmynan 3000 ýyl ozal Şang neberesinde (be ö. 16-16-njy asyr). "Uly taryhçynyň ýazgylaryna görä, Şang neberesiniň iň soňky şasy Zhou şasy eýýäm pil süňkünden ýasalan taýajyklary ulanypdyr. Şol esasda Hytaýyň azyndan 3000 ýyllyk taryhy bar. Çinden öňki döwürde (221-nji ýyldan öňki döwürde) Miladydan öňki) çopanlara "Jia" diýilýärdi we Çin (miladydan öňki 221-206-njy ýyllar) we Han (miladydan öňki 206-njy ýyl) dinastiýalarynda "Zhu" diýlip atlandyrylýar. Sebäbi "Zhu" şol bir sesi paýlaşýar hytaý dilinde "dur" hökmünde, şowsuz söz, adamlar hytaý dilinde "çalt" manysyny berýän "Kuai" diýip başladylar.
2. Kim oýlap tapdytaýajyklar?
Çopany ulanmagyň ýazgylary köp ýazylan kitaplarda tapyldy, ýöne fiziki subutnamalar ýok. Şeýle-de bolsa, taýajyklary oýlap tapmak hakda köp erteki bar. Biri Hytaýyň gadymy harby strategiýasy Jiang Ziýanyň mifiki guşdan ylham alandan soň taýajyk ýasandygyny aýdýar. Başga bir ertekide Zhou patyşasynyň söýgüli wekili Daji patyşanyň göwnünden turmak üçin taýajyk oýlap tapandygy aýdylýar. Gadymy Hytaýyň rowaýaty hökümdary Yuu Beýikiň suw joşmalaryna gözegçilik etmek üçin wagt tygşytlamak üçin taýaklary ulanandygy hakda başga bir rowaýat bar. Whoöne kimiň oýlap tapandygy barada takyk taryh ýazgysy ýoktaýajyklar; käbir akylly gadymy hytaýlylaryň çeňňek oýlap tapandygyny bilýäris.
3. Näme?taýajyklarýasalan?
Çopanlar bambuk, agaç, plastmassa, farfor, kümüş, bürünç, pil süňkü, jade, süňk we daş ýaly köp dürli materiallardan ýasalýar.Bambuk çeňňeklerihytaý halkynyň gündelik durmuşynda köplenç ulanylýar.
4. Nädip ulanmalytaýajyklar?
Iýmit almak üçin iki sany inçe taýak ulanmak kyn däl. Amal etmek üçin wagt sarp edýänçäňiz edip bilersiňiz. Hytaýda daşary ýurtlularyň köpüsi ýerli ilat ýaly taýajyklary ulanmagy özleşdirdiler. Çeňňek taýaklaryny ulanmagyň açary, bir çüýşäni ýerinde saklamak, beýlekisini bolsa iýmit almak üçin gysmak. Biraz sabyrly amaldan soň, nädip iýmelidigini bilersiňiztaýajyklarörän çalt.
5. Çopanlaryň edepleri
Çopanlarköplenç sag eliňizde saklanýar, ýöne çep eliňiz bolsa rahatlygyňyza bagly. Çeňňek bilen oýnamak erbet edep hasaplanýar. Garrylar we çagalar üçin nahar ýygnamak sypaýy we oýlanyşykly. Eldersaşulular bilen nahar iýenlerinde, hytaýlylar köplenç ýaşululara taýaklary başgalaryň öňünde almaga rugsat berýärler. Köplenç aladaly öý eýesi hyzmat ediş plastinkasyndan bir bölegi myhmanlaryň tabagyna geçirer. Bir käsäniň gyrasyna taýajyklary basmak edepsizlik, sebäbi gadymy Hytaýda dilegçiler köplenç ünsi çekmek üçin ulanýardylar.
6. Çopanlaryň pelsepesi
Hytaýly filosof Konfusiý (551-479BC) adamlara ulanmagy maslahat berditaýajyklarpyçaklaryň ýerine, sebäbi metal pyçaklar adamlara sowuk ýaraglary ýada salýar, bu bolsa öldürmegi we zorlugy aňladýar. Nahar saçagynda pyçaklary gadagan etmegi we agaç taýajyklaryny ulanmagy teklip etdi.
7. Çopanlar beýleki ýurtlara haçan girizildi?
Çopanlarýeňilligi we amatlylygy sebäpli beýleki köp sanly goňşy ýurtlar bilen tanyşdyryldy.ÇopanlarHan neberesinde Hytaýdan Koreýa ýarym adasyna girizilip, takmynan 600-nji ýylda tutuş ýarym adada ýaýbaňlandyryldy. Çopanlar Hytaýyň Tang neberesinden (618-907) Konghai atly budda monahy tarapyndan Japanaponiýa getirildi. Konghai bir gezek missionerlik işinde "Çeňňek ulanýanlar halas ediler" -diýipditaýajyklargysga wagtyň içinde Japanaponiýada ýaýrady. Ming (1368-1644) we Çing (1644-1911) neberelerinden soň çopanlar kem-kemden Malaýziýa, Singapura we Günorta-Gündogar Aziýanyň beýleki ýurtlaryna getirildi.
Iş wagty: 01-2024-nji dekabry